Lún do đâu?

Lún vệt bánh xe ở Mỹ

Lún vệt xe là một dạng hư hỏng áo đường phổ biến trên thế giới trong những năm gần đây. Đây là dải lún theo vệt bánh xe ở những làn đường xe tải nặng chạy. Nó có nguyên nhân trực tiếp từ giá nhiên liệu tăng dẫn đến công nghệ chế tạo lốp xe chịu được áp suất lớn hơn nhằm giảm nhiên liệu tiêu thụ.

Đặc thù chi phí phi vận tải cao ở Việt Nam, nhà vận chuyển cần phải tăng tải trọng cho mỗi chuyến xe trong nỗ lực hạ giá thành vận chuyển. Lốp xe chịu được áp suất cao hỗ trợ việc nâng tải trọng hàng hóa so với thiết kế. Các kỹ sư tính toán rằng nâng áp suất lốp từ 76psi lên 140psi tương đương với tăng tải trọng trục xe lên 1 tấn.

Ngoài ra, lún vệt xe còn được cho là do các nguyên nhân:
+ Chất kết dính asphalt
+ Nền đường đầm không chặt
mà không có nguyên nhân do địa chất (vì do địa chất sẽ gây ra dạng hư hỏng khác)

 

Sau vài lần nhà thầu sửa chữa bằng cách bóc lớp áo đường bị hỏng rồi thảm bê tông asphalt lại, có thể kết luận do nền đường đầm không đủ chặt hoặc quá chặt làm mất đàn hồi.

Lún tại Đại lộ Đông Tây

Mặt khác, lún vệt xe tại Đại lộ Đông Tây lại được các chuyên gia chỉ ra những nguyên nhân, xin trích:

TS Nguyễn Lê Ninh, Ủy viên BCH Liên hiệp các Hội Khoa học TPHCM cho biết, ông theo dõi khá kỹ sự việc lún ĐLĐT từ khi mới đưa vào sử dụng, từ những việc lún nhỏ như lún các mố cầu vượt đến lún mặt đường. Theo ông, có 3 nguyên nhân gây lún ĐLĐT.

Thứ nhất, dọc ĐLĐT là một khu đô thị mới đang phát triển nhanh về mảng công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, nên chính tình trạng khai thác nước ngầm quá mức, không có sự quản lý đã gây ảnh hưởng đến hiện tượng sụt lún nền đường.

Thứ hai, ĐLĐT vốn là vùng đất bồi nên nền rất yếu. Khi thi công xong, các công nhân với kỹ thuật hiện đại tô vẽ lên một bộ mặt khá đẹp cho con đường nhưng thực chất bản chất của đường là yếu do đó khi có tải lên là lún.

Thứ ba, một yếu tố ngoài chuyên môn nhưng cũng nên nghĩ đến đó là chất lượng công trình, không thể nói thẳng là có sự rút ruột về chất lượng, nhưng kỹ thuật thi công không đúng cách đã khiến chất lượng công trình ngày càng tệ hơn!

Kỹ sư Vũ Đức Thắng, Hội cầu đường cảng TPHCM khẳng định: Việc lún ở ĐLĐT đã là việc ai cũng nhìn thấy và không giấu giếm gì được nữa. ĐLĐT chạy qua quận 2 được xây dựng trên nền đất yếu thì lún, dù không có xe lưu thông thì vẫn có thể xảy ra quá trình tự lún. Tuy nhiên, xuất hiện những vị trí lún, nứt cục bộ thì có thể do quá trình xử lý chống lún không tốt nên chỗ lún nhiều, chỗ lún ít. Nếu lún đều thì không thể xuất hiện những vị trí nứt, gãy được. Nguyên nhân đường lún ở ĐLĐT có thể nói chắc chắn có phần do nền lu yếu, không thử tải đúng chất lượng.
ngưng trích

Ông Thắng đã nêu nguyên nhân cụ thể: do đầm không chặt và không thử tải đúng quy phạm. Dù sao ông Thắng cũng nêu lên được nguyên nhân cụ thể tuy không đầy đủ.

Theo TS Ninh, nguyên nhân thứ nhất là do khai thác nước ngầm quá mức gây ra lún sụt nền đường. Ông nói hơi thừa, lún do sụt mực nước ngầm là một quá trình lâu dài có tác dụng trên một vùng có diện tích lớn tính bằng phường quận, không thể chỉ lún trên một con đường mà đặc biệt chỉ lún cục bộ trong một làn đường.

Cũng theo TS Ninh, nguyên nhân thứ hai là địa chất vùng quận 2 yếu, kết hợp với nguyên nhân thứ ba có lẽ ông muốn nói do phương pháp thi công không thích hợp tạo ra sản phẩm nền đường yếu. Nếu nên đường yếu thì sẽ lún cả con đường và lún nhiều hơn ở làn xe nặng và mặt cắt đường sẽ là cong lõm hình lòng máng chứ không hằn vệt bánh xe. Đại lộ Nguyễn Hữu Cảnh có chỗ lún tới 1m là một thí dụ về mặt đường lõm.

Đúng là ông Tiến sĩ huề vốn, lún ở đó chứ đâu.

Nguồn tham khảo:
Sụt lún đại lộ Đông Tây "không giấu giếm được gì nữa" (bee.net)

Cập nhật:
Bổ sung hình minh họa nguyên nhân thứ 3: lún do biến dạng mặt đường

Và dưới đây là minh họa giải pháp do thành viên hieu (Hiếu?) đề nghị

 Gia cường lớp beton asphalt bằng lưới thép