Ai làm cho đô la tăng giá? Do dân giữ đô, do thương gia đầu cơ hay do chính phủ chủ động

Cái lý của các cá nhân giữ đô:

- Không có đủ tiền để đầu tư vào nhà đất
- Không có thời gian hay điều kiện để đầu tư kinh doanh
- Tin tưởng rằng đô la được lưu hành trên toàn thế giới nên mất giá ít
- Giá vàng hiện đã quá cao, không thể là phương tiện dự trữ lâu dài được.

Thương nhân dùng đô như thế nào:

Do có sự chênh lệch về lãi suất giữa nội tệ (trước đây là 14-18% nay là 20-25%) so với đô la (trước đây 6% nay là 3% và có thể giảm xuống còn 0%) mà có hiện tượng carry trade trong thị trường tín dụng. Các doanh nghiệp vay đô để nhập hàng, bán hàng thu tiền Đồng rồi dùng tiền này mua đô của ngân hàng để trả gốc và lãi cho ngân hàng hoàn tất một chu kỳ vay - trả.

Nếu tỷ giá không thay đổi thì đây là một phương án kinh doanh có lợi sau khi trừ những khoản phí phải trả cho ngân hàng, thương nhân có lợi nhuận cơ hội so với việc vay tiền Đồng ít nhất là 5% phân lời. Rủi ro của phương án kinh doanh này là mỗi khi ngân hàng nhà nước công bố tỷ giá mới - tỷ giá này luôn là đô tăng giá so với Đồng - thì thiệt hại cơ hội chính bằng tỷ lệ phá giá tiền Đồng. Nhưng trong kinh doanh có suôn sẻ như thế không, rất tiếc là không. Rủi ro không phải theo một xác suất mà là một biến cố chắc chắn xảy ra trong tương lai gần.

Ngân hàng với tư cách là người cho vay là doanh nghiệp huy động vốn của nhiều cá nhân nhỏ lẻ và cho doanh nghiệp vay một khoản lớn theo yêu cầu kinh doanh của họ. Về nguyên lý thì cho vay đô hay Đồng ngân hàng đều ăn một tỷ lệ lãi tương đương. Điểm khác biệt giữa Đồng và đô là ở chỗ tiền Đồng có thể được NHNN "hỗ trợ" bằng cách in thêm còn đô thì không.

Trong thực tế ngân hàng luôn khó khăn trong việc huy động đô la để cho khách hàng vay và NHNN khó có thể "tăng mức lưu hoạt có định lượng" được vì không được FED cho phép. Mặt khác một dòng tiền không nhỏ từ chính nước Mỹ ủy thác tại ngân hàng VN để lấy phân lời. Mặt trái của dòng tiền này là khi họ rút tiền về sẽ tạo ra mất thanh khoản cục bộ nhất là với những ngân hàng nhỏ. Để bảo vệ các ngân hàng không có cách nào tốt hơn là phá giá tiền Đồng để cho giới đầu cơ đô chốt lời tạo thanh khoản.

Vai trò của giới đầu cơ

Giới đầu cơ lâu nay bị hiểu theo nghĩa xấu: đầu cơ tích trữ rồi nâng giá hàng hóa để trục lợi. Đó là tư duy lạc hậu, khi mà nền sản xuất hàng hóa năng suất thấp không đủ cung ứng cho thị trường. Đầu cơ lại có tác dụng tích cực trong nền kinh tế sản xuất hàng hóa - nó có vai trò tích cực ở chố điều tiết hàng hóa. Nhà đầu cơ nổi tiếng xứ ta là ông Trịnh Văn Bô, nhà đầu cơ gạo trong nạn đói 1945.

Trong thị trường ngoại tệ trong nước, vai trò điều tiết thị trường của giới đầu cơ là không thể phủ nhận, giao dịch thuận tiện tại các tiệm vàng, phí giao dịch rẻ chưa tới 1%, mua bán sỉ chỉ tốn 0.2%. Đây là thị trường mua ngoại tệ mà các doanh nghiệp nhập khẩu quan tâm, dễ dàng mua thêm ngoài định lượng của ngân hàng.

Giới đầu cơ là những người có tài sản lớn không kể những thế lực trong chính quyền, họ có đội ngũ giúp việc chuyên môn. Theo đó giới chủ ngân hàng, các đầu mối kinh doanh vàng là lực lượng nòng cốt của giới đầu cơ. Trên phương tiện thông tin đại chúng người ta gọi là Nhóm Thân hữu hay Nhóm Lợi ích.

Bằng cách nào đó mà những sự thay đổi tỷ giá (phá giá) của NHNN được những nhóm này chủ động "đi tắt đón đầu" hiệu quả.

Xem tiếp Cân đối ngân sách và tỷ giá đô