NÔNG NGHIỆP CHƯA BỀN VỮNG

 Ngành nông nghiệp đã và đang là nguồn cung lương thực, thực phẩm cho cả tiêu dùng nội địa và cho xuất khẩu. Thực sự có đảm bảo việc cung cấp này một cách vững chắc ?

Câu trả lời là chưa và nguyên nhân là vì sao?

1 - Nông dân đang trở thành con nghiện trong việc sử dụng hóa nông. Họ đang bị mất lòng tin với khoa học kỹ thuật, với cán bộ nông nghiệp và các doanh nghiệp nông nghiệp

-      Sử dụng phân hóa học thì nhanh, hiệu quả và tiện lợi hơn sử dụng phân bón hữu cơ;

-      Áp dụng thuốc bảo vệ thực vật tổng hợp thì ít tốn công và hiệu quả trông thấy được sau 1-2 ngày: hạ gục nhanh, tiêu diệt gọn;

-      Trong thực tế, sự cố gắng hết sức trong việc bón phân, phun thuốc BVTV nhưng không thể làm cây phát triển, sâu bịnh không thể trừ được.

2 - Người nông dân sở hữu diện tích đất ngày càng nhỏ dần. Bởi đất nông nghiệp bị xẻ nhỏ cho nhiều mục đích phi nông nghiệp và phần lớn nằm trong tay các nhóm lợi ích, sân sau

-      Những mảnh vườn, thửa ruộng ven lộ trở thành nhà phố

-      Những khu đất nông nghiệp “bờ xôi ruộng mật” có vị trí thuận lợi  giao thông thì trở thành khu công nghiệp

3 - Tỉ lệ lợi nhuận lớn nhứt nằm trong tay thương buôn mà không phải là người trực tiếp tạo ra nông sản là nông dân

Theo điều tra của các nhà khoa học lần theo chuỗi giá trị: nông dân trực tiếp trồng lúa hưởng trên 70% lợi nhuận của chuỗi. Tỷ lệ lợi nhuận dành cho thương lái, doanh nghiệp thu mua và nhà máy xay xát lần lượt là 15%, 7% và 6%. Giả định tính theo đơn vị thì số lượng nông hộ tính bằng triệu; thương lái tính bằng vạn; nhà máy tính bằng ngàn và doanh nghiệp tính bằng trăm. Lợi nhuận tuyệt đối mỗi đơn vị nông hộ, thương lái, nhà máy xay và doanh nghiệp lần lượt là 70, 1500, 7000 và 60 ngàn.

4 - Ngành công nghiệp, dịch vụ hỗ trợ nông nghiệp còn ở mức thấp, dừng lại ở việc cải tiến công cụ, thiết bị mà chưa có các nghiên cứu sáng tạo, giải pháp công nghệ cao để hỗ trợ ngành nông nghiệp

-      Máy móc thiết bị nông nghiệp hiện đại là hàng nhập khẩu, có thiết kế và chế tạo từ nước ngoài nên chưa thể tương thích hoàn toàn với nông phẩm trồng ở Việt Nam;

-      Phụ tùng thay thế chính hãng thì đắt đỏ, nhập từ nguồn rẻ hơn thì hoặc là mất năng suất, hoặc tăng tỷ lệ thất thoát khi thu hoạch hay chế biến;

-      Nhu cầu chế biến nông phẩm là tối thiểu, là những việc không thể không làm

5 - Vùng nguyên liệu bị xé nát. Bỏ qua công thức căn cơ “đất nào cây đó”, mùa nào trái đó

-      Thấy nông sản nào có giá cao hiện tại trên thị trường thì chặt bỏ cây cũ đầu tư vào cây mới. Đem lại lãng phí kép: triệt tiêu giá trị của cây cũ trong vườn, chi nhiều tiền mặt để đầu tư cây mới;

-      Kết quả là mỗi loại cây vùng nào cũng có: vải Hưng Yên trồng trên Tây Nguyên; Cao Lãnh chặt xoài trồng mít; vùng đất ẩm như Long An và Tiền Giao đầu tư trồng thanh long; và vùng nào cũng đầu tư trồng mới sầu riêng bất chấp thổ nhưỡng không phù hợp

6 - Ngành giáo dục chưa có sự liên kết với ngành nông nghiệp trong việc đào tạo đội ngũ kỹ thuật ứng dụng đáp ứng cho ngành nông nghiệp. Mà chủ yếu đào tạo ra nhân viên bán hàng, tiếp thị cho các hãng hóa nông. Bao nhiêu nhà khoa học quan tâm đến sức khỏe, chất lượng đất canh tác thay cho việc biết hoạt chất nào trị bịnh gì, phun mấy lần, sản phẩm của hãng nào trị được các sâu bịnh đó. Tại sao, không có nhà nông học nào hướng tới giải pháp canh tác thuận theo tự nhiên, ít lệ thuộc hóa nông, chăm lo cho sức khỏe đất canh tác. Bởi khi và chỉ khi đất khỏe thì cây mới khỏe, nông dân sẽ khỏe và người ăn nông sản khi đó mới khỏe

Không kể các trường đại học của các tỉnh, các trung tâm đào tạo kỹ sư nông nghiệp có uy tín trong cả nước là:

-      Học viện Nông nghiệp Việt Nam

-      Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh

-      Đại học Cần Thơ

-      Đại học Nông Lâm Huế

-      Đại học Nông lâm Thái Nguyên

-      và Đại học Trà Vinh

Kỹ sư nông nghiệp sẽ làm ở các đơn vị kinh tế sau:

-      Phần lớn làm tư vấn phương pháp canh tác cho các nông hộ. Công việc chính của họ là hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân: cây chậm lớn thì bón phân gì; cây có hiện tượng này thì phun thuốc gì để điều trị; cây chuẩn bị thu hoạch thì phun cái gì để hãm, phun cái gì để kích thích, bón phân gì để đạt năng suất;

-      Một số nhỏ điều hành sản xuất ở các trang trại của doanh nghiệp nông nghiệp. Số này cũng làm nội dung giống như giới “tư vấn” trên kia nhưng họ áp dụng phân hóa học và chất BVTV tổng hợp có tính toán chặt chẽ hơn, sát với chăm sóc hơn, đem lại hiệu quả đầu tư tốt hơn cho doanh nghiệp của họ;

-      Số rất ít làm nông nghiệp gia đình;

-      Phần đông, nếu không nói tuyệt đối chủ các trang trại nông nghiệp không phải chuyên gia nông nghiệp mà là nhà đầu tư. Các trang trại có sản lượng cao, có ưu thể thị trường hơn là các nông hộ nhỏ. Các trang trại chỉ cần tính toán đầu tư có hiệu quả chi phí – năng suất và chứng chỉ “an toàn thực phẩm” là đủ; 

Không ai dám nói là bền vững cả.