Kinh tế Việt Nam: Ý nghĩa của tăng trưởng GDP

Bài trước
Bức tranh Kinh tế Việt Nam

Tiếp loạt bài về Thực trạng kinh tế Việt Nam nhưng không đề ra giải pháp giải quyết thực trạng đó, kỳ này chúng tôi tiếp tục giới thiệu yếu tố Tăng trưởng GDP trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam. Trong đó Tăng trưởng GDP vừa là mục đích vừa là phương tiện của Nhà nước chuyên chính XHCN.

Có hai mặt của vấn đề GDP lần lượt được trình bày:
1. Ý nghĩa của tăng trưởng GDP
2. Tăng trưởng GDP bằng mọi giá

Phát triển kinh tế của một đất nước được đo bằng nhiều chỉ tiêu, trong đó tăng trưởng GDP là một chỉ tiêu quan trọng. GDP được hiểu đơn giản là thể hiện sự thịnh vượng của một quốc gia nên chỉ số này hay được dùng để tuyên truyền*. Đối với quốc tế, chỉ tiêu tăng trưởng GDP của một nước là một trong những căn cứ để cho nước ấy vay tiền đầu tư.

Tăng trưởng GDP có thể là:
- Dân chúng năm nay sung túc hơn năm ngoái
- Chính phủ chi dịch vụ công hoặc mua sắm nhiều hơn
- Xây dựng công trình nhiều hơn, bỏ vốn vào kinh doanh nhiều hơn
- Tăng xuất siêu hoặc giảm nhập siêu

Hoặc cả 4 yếu tố đó.

Những câu hỏi hay được đặt ra là:

- Làm sao mà năm nào cũng tăng trưởng GDP, tiền lương tăng mà thu nhập thực tế ngày càng giảm
- Làm thế nào mà Chính phủ có thể dễ dàng đặt chỉ tiêu tăng trưởng từ đầu năm mà không phụ thuộc vào từng cá thể làm ra lượng GDP đó.

Chỉ tiêu GDP không đo đếm sản lượng vật chất làm ra và phẩm chất của chúng mà chỉ là giá trị tổng số sản lượng đó bằng tiền. Con số này không có ý nghĩa nhiều đối với công chúng, xin xem biểu đồ minh họa ở cuối trang.

Chỉ số liên quan đến GDP biểu hiện sự thịnh vượng và phát triển bền vững của một quốc gia lại là tương quan giữa:
- Tiền lương: thể hiện thu nhập thực tế của công chúng
- Tiền lãi: thu nhập của giới chủ
- Tiền thuế: tiền thuế công dân phải đóng
- và Cán cân thương mại: thặng dư hay thâm hụt

Ở Việt Nam không bao giờ có con số này, xin tham khảo số liệu của Mỹ. Theo thống kê của nước Mỹ, Tiền lương chiếm 2/3; Tiền lãi chiếm 1/10; Tiền thuế 15% còn lại là Thâm hụt hay Nhập siêu. Con số này là Định hướng của Quốc hội và có xê dịch theo từng năm trên thực tế. Cộng Hòa và Dân Chủ cãi nhau quanh năm cũng chỉ vì những con số này. Nước Mỹ không lấy gì làm tốt đẹp, nhưng lấy Mỹ làm thí dụ bởi vì đó là nền kinh tế thị trường điển hình và tất nhiên, minh bạch.

Chính phủ Việt Nam đã khéo léo sử dụng Công thức chính tắc để tính GDP:
Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) = Tiêu dùng của dân chúng + Chi tiêu công + Tổng đầu tư + Xuất khẩu – Nhập khẩu.

Trong đó:
- Chi tiêu công không thay đổi nhiều khi tình hình chính trị xã hội không có nhiều thay đổi
- Tiêu dùng của dân chúng phụ thuộc vào thu nhập thực tế, thu nhập tăng thì chi tiêu rộng rãi hơn và ngược lại
- Xuất khẩu, nhập khẩu có thể kiểm soát được bằng chính sách thuế
- Và cuối cùng, Chìa khóa của sự tăng trưởng GDP và chiếm tỷ trọng cao trong cấu thành GDP chính là Tổng lượng đầu tư. Điều này lý giải tại sao có thể dễ dàng xác định tăng trưởng GDP ngay từ đầu kỳ, bất chấp sự suy giảm thu nhập của dân chúng. Và trên thực tế tạo ra tăng trưởng GDP còn dễ hơn là hạ nó xuống, điều này sẽ được chứng minh ở phần sau.

Tổng sản phẩm GDP của VN (do thành viên Lucky cung cấp)

Tỷ lệ Nợ của Chính phủ so với GDP (do thành viên Lucky cung cấp)

* Ở những xứ không có tự do báo chí thì truyền thông chỉ có ý nghĩa tuyên truyền chứ không có đối thoại.

Kỳ tới: Kinh tế Việt Nam: Tăng trưởng GDP bằng mọi giá

Bức tranh Kinh tế Việt Nam

Bức tranh Kinh tế Việt Nam năm 2012 đã được định hình.

Trước hết là ngành ngân hàng lãi to. Dư nợ tín dụng chỉ  riêng trong khu vực kinh tế tư nhân đã tương đương với 125% GDP. Lãi suất tối thiểu là 14% + 3% = 17%, lãi gộp của toàn ngành ngân hàng là 21.25% GDP tức gấp 3 lần tăng trưởng kinh tế quốc dân năm 2011.

Sản lượng lúa ở đồng bằng sông Cửu Long vẫn là chủ lực xuất khẩu gạo cho đến khi bị định đoạt bởi thủy điện bên Lào. Nông dân hãi hùng với cụm từ Mua lúa tạm trữ với giá rẻ mạt.

Bù trừ cho sự tăng trưởng của ngành ngân hàng là suy thoái các ngành sản xuất khác và giảm thu nhập của người lao động. Hệ quả là:

- Hàng loạt doanh nghiệp hoặc đóng cửa hoặc giữ môn bài nhưng xin phép ngưng hoạt động, miễn đóng thuế.
- Số người thất nghiệp tăng trên thực tế

Bằng lợi thế độc quyền hay thỏa hiệp phi cạnh tranh, các doanh nghiệp cung cấp hàng tiêu dùng thiết yếu như xăng, gaz, điện và nước sạch nâng giá liên tục nhằm giành lại phần lợi tức ít ỏi.

Dẫn đến sản xuất co rút chỉ đủ nuôi khấu hao và người tiêu thụ tiết giảm nhu cầu phòng tương lai bấp bênh phía trước.

Chi tiêu trong dân chúng giảm thể hiện bằng xăng dầu và hàng hóa vật tư máy móc nhập khẩu giảm,  góp phần khắc phục tình trạng nhập siêu.

Mặc dù sản lượng hàng hóa sản xuất ra giảm mạnh nhưng không tiêu thụ được dẫn đến tồn kho cao trong khi lãi vay là một gánh nặng chi phí
Trong lĩnh vực vốn, dưới ánh sáng của Nghị quyết 11, ngoại tệ và vàng bị kiểm soát chặt, việc tư nhân lưu hành trên thị trường chứa đựng nhiều nguy cơ bị niêm phong hoặc bị phạt nặng. Điều này không giúp đưa ngoại tệ vào kinh doanh mà hướng vào an toàn trong két sắt.

Mặc dù bội chi ngân sách trong quý I năm 2012  là 30 ngàn tỷ đồng cũng chỉ làm GDP tăng trưởng cả năm chỉ ở mức 4%.

Động lực tăng trưởng lúc này không còn cách nào khác là tăng đầu tư công. Chỉ tính riêng đầu tư trong ngành Giao thông vận tải, ngân sách xây dựng trụ sở của toàn ngành là 12 ngàn tỷ đồng, 43 ngàn tỷ đồng (trong tổng số 80 ngàn tỷ đồng)  đầu tư mua máy bay chở khách, 30 ngàn tỷ đồng (trong tổng số 100 ngàn tỷ đồng) mua tàu thủy và 20 ngàn tỷ đồng cho việc đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin.

Các doanh nghiệp kinh doanh bất động sản đề nghị được đóng thuế bằng ... đất.

Để cứu vãn tình trạng đình đọng trong sản xuất kinh doanh, có dự án đề nghị giảm thuế cho doanh nghiệp. Ngân sách dự tính sẽ thất thu gấp bội so với mọi năm là bài toán cần giải quyết.

Bộ GTVT đề xuất thu phí hạn chế xe cá nhân và Quyết định thực hiện thu phí lưu hành đường bộ bắt đầu từ tháng 6 (*) với lý do tạo nguồn vốn bảo trì đường bộ. Thực chất đây là thuế đánh trên xe cộ, từ xe gắn máy hai bánh đến ô tô 4 bánh và xe tải nặng để bù cho thâm hụt nghiêm trọng về thu ngân sách.

Trên đây là bức tranh tổng thể kinh tế Việt Nam trong hiện tại và tương lai. Trong các kỳ tới, các vấn đề ngân sách, ngân hàng, BDS, và kinh doanh độc quyền sẽ được phân tích cụ thể.

Bonus:
Biểu đồ lạm phát do thành viên Lucky tặng

Kỳ tới:
Tăng trưởng GDP bằng mọi giá
Ngân sách cao nhưng luôn bội chi
Lạm phát phi mã
Ngân hàng  lãi lớn
Hàng hóa và vật tư tồn kho

Nguồn tham khảo:

Dư nợ tín dụng khu vực tư nhân tương đương 125% GDP (vnexpress.net)
Dự chi của Bộ Giao thông  (vnexpress.net)
Sắp giảm 50% thuế VAT? (VEF.vn)
Lao động tự do: Ốm không dám đi viện (Dân Trí)
200 tiểu thương chợ Đà Nẵng nghỉ bán (Tuổi Trẻ)
Hàng tồn chất cao như núi! (Pháp luật TP)
Cấm dùng vàng làm phương tiện thanh toán (Thanh niên)
Sức mua giảm mạnh (Người lao động)
12 ngàn DN phá sản hoặc ngừng hoạt động chỉ trong vòng 3 tháng đầu năm (VEF.vn)

(*) Khi bài viết lên khuôn có tin liên bộ Tài chính - Giao thông đề xuất hoãn thu phí lưu hành xe cộ cho đến đầu năm 2013

Nguồn liên kết:

http://danlambaovn.blogspot.com/2012/05/buc-tranh-kinh-te-viet-nam-nam-2012-uoc.html
http://chauxuannguyen.wordpress.com/2012/05/04/buc-tranh-kinh-te-viet-nam-nam-2012-da-duoc-dinh-hinh/
http://baohoasen.blogspot.com/2012/05/buc-tranh-kinh-te-viet-nam-2012.html

Bất động sản góp phần tăng trưởng

Thị trường bất động sản (BDS) trầm lắng cả năm nay, có nhiều nguyên nhân trong đó có những nguyên nhân như tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát, thay đổi cơ cấu cho vay, hạn chế cho vay BDS, xem đầu tư BDS là phi sản xuất, và nhất là do báo chí định hướng nhà đầu tư rời bỏ thị trường. Tất cả những yếu tố đó có nguy cơ làm suy thoái TT BDS.

Những nguyên nhân tích cực được xem là biện pháp của chính phủ nhằm ổn định vĩ mô, đem lại sự tin tưởng cho nhà đầu tư. Mặt khác, những thông tin tiêu cực từ báo chí lại có vấn đề, làm u ám thực trạng kinh tế, có nguy cơ xóa sạch thành quả tăng trưởng mà toàn bộ hệ thống chính trị ra sức cổ vũ. Những thông tin đó là 70% người mua nhà là đầu cơ, hay là thị trường BDS đóng băng sàn đóng cửa, hay là nhà đầu tư mắc kẹt với BDS và nhiều tin khác, những thông tin từ xấu đến rất xấu làm nản lòng nhà đầu tư.

Trong giai đoạn điều chỉnh theo chu kỳ của thị trường BDS, bộ Xây dựng có sáng kiến đề xuất với ngân hàng nhà nước Tăng hạn ngạch cho vay đối với người mua nhà. Không hiểu sao qua báo chí lại bị chế biến thành Chuyển nợ từ nhà đầu tư sang người mua nhà. Tiêu đề bài báo tiêu cực trên trở thành đề tài châm chích của báo chí, đó là Cứu thị trường BDS bằng cách đẩy khó khăn cho dân. Bộ XD chỉ đề nghị NHNN cho người mua vay tiền để mua nhà, người mua nhà có quyền chọn vay hay không vay sao cho có lợi, sao lại bảo là "đẩy khó khăn cho dân".

Thành quả đạt được từ khi đổi mới đến nay đó là thành tích tăng trưởng GDP với tỷ lệ hàng năm trên dưới 10%. Ai cũng biết công thức tính GDP bao gồm Chi tiêu + Đầu tư + Xuất khẩu - Nhập khẩu. Trong đó nhập siêu năm sau nhiều hơn năm trước; chi tiêu chính phủ thì không phải là không có giới hạn, khống chế bội chi không quá 5%; chi tiêu của dân chúng mỗi năm mỗi giảm do lạm phát, thu nhập thực tế năm sau ít hơn năm trước. Vậy tăng trưởng GDP với tốc độ cao nằm ở đâu, nằm ở Đầu tư chứ đâu, nêu bật bản chất tiết kiệm chi tiêu phục vụ nhu cầu cá nhân của dân ta, tất cả cho Đầu tư. Xứ ta danh bất hư truyền với chỉ số ICOR cao thuộc hàng top của thế giới.

Những khoản đầu tư cơ sở hạ tầng thuộc về chi tiêu chính phủ nên không tính vào khoản đầu tư. Mà đầu tư tư nhân trong lĩnh vực sản xuất không có tăng đột biến, thậm chí còn giảm như là chuyển từ gia công lắp ráp sang nhập khẩu nguyên chiếc. Và cuối cùng lĩnh vực đầu tư tư nhân quan trọng nhất và góp phần chiếm tỷ trọng lớn nhất vào tăng trưởng kinh tế chính là đầu tư vào BDS. Hay nói cách khác sự tăng trưởng của TT BDS tạo ra sự tăng trưởng của nền kinh tế quốc dân.

Bao năm nay nhà nước không đánh thuế BDS với chủ đích là để dân chúng dồn hết vốn liếng vào thị trường này với danh nghĩa đầu tư. Với sự tấn công dồn dập của báo chí mang tính định hướng dư luận có nguy cơ gây đổ vỡ thị trường BDS, tạo điều kiện cho suy thoái kinh tế, gây mất ổn định chính trị.

Những tòa nhà chọc trời mọc lên như nấm sau mưa, đã chứng tỏ một nền kinh tế phồn vinh tuy có phần giả tạo, đã hình thành nên một thị trường BDS có sức sống, góp phần tỷ trọng cao vào tăng trưởng GDP. Thực là bất công với những đóng góp của TT BDS vào sự phát triển của đất nước.

Ngân hàng đối mặt với hỗn loạn(?)

Năm 2010 trong sóng gió của kinh tế thế giới, chính phủ VN đã vững vàng chèo chống con thuyền kinh tế VN vượt những bãi lầy hoàn thành chỉ tiêu tăng trưởng đạt tỷ lệ 8.5%. Trong các ngành kinh tế chủ đạo của đất nước, ngành ngân hàng đã thành công rực rỡ về thành tích lợi nhuận và cả về mục tiêu kinh tế - xã hội. Thế mà bọn tư bản thối nát lại chỉ ra rằng ngân hàng là khâu yếu nhất trong hệ thống kinh tế VN. Dưới đây là bài viết đăng trên Reuters.

Ngày 14 tháng 3 năm 2011 - Lạm phát tăng, nếu không được quản lý đúng cách, có thể làm cho các ngân hàng trượt dốc không phanh. Áp lực lạm phát gần đây kết hợp với nhiều năm tín dụng tăng trưởng nóng, chi phí đi vay cao đang đe dọa phẩm chất tín dụng ngành ngân hàng. Mặc dù các ngân hàng đã kháng cự được với cuộc khủng hoảng kinh tế hiện đại, S&P cho rằng sự kết hợp cả 3 yếu tố trên có thể dẫn đến tổn thất tài sản nếu không được quản lý đúng mức. Báo cáo trước đây đã đề cập đến 3 ngân hàng Vietcombank BIDV và Techcombank có nguy cơ cao rủi ro mất mát tài sản.

Tăng trưởng tín dụng ngân hàng đã làm tăng rủi ro của hệ thống. Chính phủ Việt Nam đã hạ mục tiêu tăng trưởng tín dụng ngân hàng còn 20% vào năm 2011. Theo chúng tôi (S&P) mục tiêu này còn quá cao, ước tính vào khoảng 120% GDP vào thời điểm 31 tháng 12 năm 2010 trong kết quả tăng trưởng tín dụng 28% năm 2010 so với mục tiêu 25% chính phủ đề ra. (Theo tính toán của chúng tôi, tín dụng thực sự của VN khiêm tốn là 180% gấp rưỡi so với "số đẹp" của S&P. Tổng tín dụng trong hệ thống là 3,680 ngàn tỷ đồng, riêng vốn để xây nhà mỗi năm cần 20 tỷ đô). VN trong những năm qua đã có nhiều năm tăng trưởng tín dụng cao đặc biệt là năm 2007 và 2009 bao gồm cả những khoản vay của khách hàng lớn sở hữu quốc doanh như Vinashin.

Lạm phát năm 2010 (thời điểm tháng Giêng 2011) là 12% so với 7.1% năm 2009 do chính sách nới lỏng tiền tệ nửa cuối năm 2010 để hỗ trợ tăng trưởng GDP cộng với giá hàng hóa trên thế giới tăng góp phần tăng lạm phát. Nếu lạm phát vẫn còn cao, tăng chi phí sẽ cản trở khả năng trả nợ của khách vay. Mặt khác các biện pháp quá hăng hái (siết chặt dự trữ) của chính phủ trong việc giải quyết lạm phát có tác động gây bất ổn và làm xói mòn lòng tin vào hệ thống ngân hàng, như trong năm 2008 lạm phát lên đến 28%.

Chi phí đi vay ở Việt Nam đã tăng mạnh. Đồng Việt Nam (VND) lãi suất cho vay đã tăng đến 18% cho một khoản vay 12 tháng so với 12% một năm trước đây (thực tế còn cao hơn 18%). Ngược lại, lãi suất cho vay bằng đô la lại chỉ ở mức 6%. Phân lời thấp này đã khiến nhiều doanh nghiệp vay bằng đô la. Như vậy khách hàng vay, đặc biệt là những người tạo ra doanh thu chủ yếu bằng tiền đồng, tăng rủi ro tỷ giá. Lạm phát cao ở Việt Nam trong những năm qua cũng đã làm suy yếu lòng tin vào tiền đồng. Kết quả là, dân chúng tìm nơi trú ẩn an toàn hơn ở vàng và đô la. Ngân hàng nhà nước phá giá tiền đồng 8,5% trong tháng 2 năm 2011 tiếp tục gây ra áp lực lạm phát nhiên liệu. (S&P hẳn khách sáo trong chuyện này, người dân phải móc thêm tiền đổ xăng còn chính phủ thêm lợi tức từ xuất khẩu dầu hỏa)

(phần còn lại chỉ là S&P lên mặt dạy đời về hoàn thiện quản lý)