Saturday, October 9, 2010

Đọc Chiếu Dời đô nghĩ về 1000 năm Thăng Long(?)

Văn bản dài dòng, chữ nghĩa cầu kỳ, nhưng tóm ý của hoàng đế Lý Thái Tổ như sau:

1. Chuyện di chuyển kinh đô là việc làm bình thường, nghĩa là đã có nhiều thông lệ
2. Đô cũ là thành Đại La do Cao vương thành lập, tốt vậy sao nhà Đinh nhà Lê không dùng, để đến nỗi cả 2 triều đều vắn số
3. Gọi là dời đô cho trịnh trọng chứ thực ra là về lại cố đô thôi.

Theo thông lệ, truyền thống của một địa danh hay một nơi chốn nào đó phải tính từ khi nó được khai sinh ra chứ không phải tính từ khi nó được đổi tên. Cũng như là nói đến thành phố Hồ Chí Minh là nói đến thành phố 300 năm chứ không phải thành phố trẻ đương phới phới tuổi 34.

Phụ lục
Bản chữ hán

昔商家至盤庚五遷。周室迨成王三徙。豈三代之數君徇于己私。妄自遷徙。以其圖大宅中。爲億万世子孫之計。上謹天命。下因民志。苟有便輒改。故國祚延長。風俗富阜。而丁黎二家。乃徇己私。忽天命。罔蹈商周之迹。常安厥邑于茲。致世代弗長。算數短促。百姓耗損。万物失宜。朕甚痛之。不得不徙。
况高王故都大羅城。宅天地區域之中。得龍蟠虎踞之勢。正南北東西之位。便江山向背之宜。其地廣而坦平。厥土高而爽塏。民居蔑昏墊之困。万物極繁阜之丰。遍覽越邦。斯爲勝地。誠四方輻輳之要会。爲万世帝王之上都。
朕欲因此地利以定厥居。卿等如何。

Dịch hán - việt

Tích Thương gia chí Bàn Canh ngũ thiên, Chu thất đãi Thành Vương tam tỉ. Khởi Tam Đại chi sổ quân tuẫn vu kỷ tư, vọng tự thiên tỉ. Dĩ kỳ đồ đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tôn chi kế; thượng cẩn thiên mệnh, hạ nhân dân chí, cẩu hữu tiện triếp cải. Cố quốc tộ diên trường, phong tục phú phụ. Nhi Đinh Lê nhị gia, nãi tuẫn kỷ tư, hốt thiên mệnh, võng đạo Thương Chu chi tích, thường an quyết ấp vu tư, trí thế đại phất trường, toán số đoản xúc, bách tính hao tổn, vạn vật thất nghi. Trẫm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ.
Huống Cao Vương cố đô Đại La thành, trạch thiên địa khu vực chi trung; đắc long bàn hổ cứ chi thế. Chính Nam Bắc Đông Tây chi vị; tiện giang sơn hướng bối chi nghi. Kỳ địa quảng nhi thản bình, quyết thổ cao nhi sảng khải. Dân cư miệt hôn điếm chi khốn; vạn vật cực phồn phụ chi phong. Biến lãm Việt bang, tư vi thắng địa. Thành tứ phương bức thấu chi yếu hội; vi vạn thế đế vương chi thượng đô.
Trẫm dục nhân thử địa lợi dĩ định quyết cư, khanh đẳng như hà?

Dịch nghĩa

Xưa nhà Thương đến đời Bàn Canh năm lần dời đô, nhà Chu đến đời Chu Thành Vương ba lần dời đô, há phải các vua thời Tam Đại; ấy theo ý riêng tự tiện dời đô. Làm như thế cốt để mưu nghiệp lớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vận nước lâu dài, phong tục giàu thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, nhà Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trời, không noi theo việc cũ Thương Chu, cứ chịu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không dài, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm rất đau đớn, không thể không dời.
Huống chi thành Đại La, đô cũ của Cao Vương, ở giữa khu vực trời đất, được thế rồng chầu hổ phục, chính giữa nam bắc đông tây, tiện nghi núi sông sau trước. Vùng này mặt đất rộng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật hết sức tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời.
Trẫm muốn nhân địa lợi ấy mà định nơi ở, các khanh nghĩ thế nào?

4 comments:

Thaydoi73 said...

Lý Toét các bác này đang bôi nhọ bác
Blogger dỏm

Lý Toét said...

Cám ơn thaydoi73,
Cám ơn ban, đó không là mối quan tâm của tôi.

Hiểu biết của mỗi người là có giới hạn so với túi khôn nhân loại. Nhưng mỗi người lại có nhưng ý kiến có tính cá nhân mà người khác không có được. Nên việc viết blog là nêu những ý kiến cá nhân khác biệt so với người khác.

Việc viết blog nhằm bôi nhọ người khác thực ra là bôi bẩn chính blog đó ngay cả blog đó nặc danh.

Travis Hawk said...

Dear anh Toét,

Anh có thể cho em xin cái link bản gốc chiếu dời đô để tham khảo không ạ?

Sử VN bây giờ được ghi chép quả là sai lệch, tụi em nhiều khi muốn tìm hiểu nhưng ko biết thông tin nào là chính xác. Anh có thể cho em xin tên mấy tựa sách hoặc link web để tìm hiểu ko ah?

Em cảm ơn anh và chúc anh luôn khỏe.

Unknown said...
This comment has been removed by the author.